Trilhanden, een bonzend hard en rode wangen. Veel mensen zullen deze stresssymptomen herkennen wanneer ze, voor hun studie of werk, een presentatie moeten geven. Ik denk dat het heel normaal is om een beetje gestrest te zijn wanneer je voor een grote groep mensen moet spreken. Sterker nog, deze spanning is zelfs gezond! Het zorgt ervoor dat je lijf meer adrenaline aanmaakt waardoor je goed kan functioneren en uiteindelijk een mooie presentie kan geven. Wanneer ik presenteer, voel ik echter niet alleen deze gezonde spanning. Bij mij komt er nog wat extra spanning door mijn hazenlip en mijn daardoor excentrieke manier van spreken bij. Ik ben hierdoor soms zelfs een beetje bang om te spreken. Tegelijkertijd vind ik dit heel erg leuk om te doen. Naar aanleiding van een gebeurtenis van afgelopen week deel ik in het artikel van vandaag mijn persoonlijke verhaal over de tweestrijd tussen angst en plezier in het spreken. Veel leesplezier!
Spreken voor een groep, is voor mij heel erg dubbel. Enerzijds vind ik dit geweldig. Op de basisschool hield ik er al van om spreekbeurten over mijn hazenlip, dansen of de werking van dromen te geven of boekbesprekingen over de boeken van Jacques Vriens en Carry Slee te houden. In de pubertijd heb ik ter promotie van Wijhebbeneenschisis enkele presentaties mogen houden, namelijk tijdens een schisisbijeenkomst in het Elisabeth Ziekenhuis Tilburg en op een Landelijke Schisisdag van BOSK (het huidige Schisis Nederland) samen met Anne. Ook heb ik me destijds zowel op school als tijdens een retoricacursus in Rome verdiept in het geven van speeches en werd ik samen met een klasgenootje tweede op een landelijke speechwedstrijd. Nog steeds spreek ik regelmatig voor een groep mensen, maar dan in de rol van docent tijdens de werkzaamheden van mijn bijbaan bij een scholenorganisatie. Ik vind het erg leuk om jongeren wat bij te kunnen brengen door voor de klas te staan en haal hier veel plezier en voldoening uit. Ik durf wel te zeggen dat presenteren en lesgeven echte passies van mij zijn.
Anderzijds vind ik het super spannend om voor een grote groep mensen, met name jongeren, te staan. Door mijn hazenlip praat ik nou eenmaal net wat anders dan mensen zonder hazenlip. Als ik terugkijk op mijn kindertijd, vind ik echter dat ik grote stappen heb gemaakt. Door verschillende operaties en door als kind jarenlang wekelijks logopedie gehad te hebben, klink ik veel minder nasaal dan voorheen en ben ik veel beter te verstaan. Toen ik een jaar of 16 was, heb ik nog wat extra logopedielessen gevolgd waardoor ik nóg beter leerde articuleren. Wat jaren later trad er helaas een complicatie bij een operatie op, waardoor mijn gehemelte niet meer functioneerde zoals voorheen en mijn spraak ontzettend hard achteruitging. Dit diende met verschillende operaties hersteld te worden. Het voelde voor mij alsof ik weer terug bij af was; ik was wéér slecht te verstaan en zou er wéér hard voor moeten knokken om duidelijk verstaanbaar te zijn. Dat was soms best lastig. Echter leverde deze situatie mij ook wat op. Ik ontdekte namelijk dat, wanneer ik probeerde elke klank zo duidelijk mogelijk uit te spreken en hard praatte, ik ondanks mijn slecht functionerende gehemelte toch het een en ander kon compenseren. Ik werd me meer dan ooit bewust van de kracht van duidelijk articuleren. Deze bewustwording heeft ervoor gezorgd dat ik vandaag de dag duidelijker praat dan ooit tevoren; mijn gehemelte is enkele jaren geleden ‘gerepareerd’ en ik span me elke dag in om duidelijk te articuleren. Dat werpt zijn vruchten af. Ik krijg regelmatig positieve opmerkingen over mijn spraak van mensen die ik lang niet heb gezien en merk zelf dat mensen me tegenwoordig – in tegenstelling tot vroeger – vaak in één keer verstaan.
Helaas is het niet zo dat helemaal niet meer aan mij te horen is dat ik een hazenlip heb. Ik praat nog steeds een beetje nasaal en sommige klanken blijven nou eenmaal lastig om te maken, waardoor ik sommige woorden een beetje gek uitspreek. Zo vind ik het heel moeilijk om de letter x duidelijk uit te spreken. Hierdoor klinkt de naam Max bij mij bijvoorbeeld eerder als Mats. Ik weet heus wel hoe ik Max hoor uit te spreken en doe erg mijn best, maar het lukt me eenvoudigweg niet. Mogelijk is de oorzaak hiervan dat mijn gehemelte nooit zo zal functioneren als een ‘normaal’ gehemelte, aangezien er meerdere keren in gesneden is, het een afwijkende vorm heeft en het korter dan een ‘normaal’ gehemelte is. Echter weet ik dit niet zeker.
Wat ik wel weet, is dat deze kleine spraakproblemen vervelende situaties kunnen veroorzaken. Zo gaf ik een paar dagen geleden voor mijn bijbaantje op een willekeurige school les. Toen ik de aanwezigheidslijst van de klas, die voor mij totaal onbekend was, afging en ik een naam van een leerling op mijn eigen ‘hazenlipachtige’ manier uitsprak, begon de hele klas hard te lachen en gingen meerder leerlingen me napraten. Ik moet zeggen dat ik dat vrij pijnlijk vond. Het deed me erg denken aan mijn eigen middelbare schooltijd. Destijds waren er een paar jongens die me altijd in de schoolgangen uitlachten wanneer ze me hoorden praten en me vervolgens na gingen doen. Op een gegeven moment durfde ik hierdoor in de gang, vooral wanneer zij in mijn buurt waren, niet meer zo goed (hard) te praten, bang om weer nagedaan te worden en weer gekwetst te worden. Alhoewel de situatie van een paar dagen geleden veel minder erg was en ik mijn mannetje wel stond – ik heb de leerlingen fel toegesproken, waarnaar ze allemaal stil werden – , triggerde deze situatie me toch en maakte het wel het een en ander in me los. Met name doordat ik dondersgoed weet dat ze lachten om mijn ‘hazenlipuitspraak’. Immers was dit incident geen eenmalig incident. Het komt vrij vaak voor dat wanneer ik voor een vreemde groep jongeren sta, er altijd wel iemand begint te smoezen of te lachen zodra ik begin te praten. Ik weet hierdoor haast wel zeker dat ze dit doen door de manier waarop ik praat.
Ik vind het zelf vervelend en frustrerend dat ik deze situaties blijf meemaken ondanks dat ik afgelopen jaren zo erg in mijn spraak vooruit ben gegaan. Om eerlijk te zijn, weet ik ook niet echt wat ik met dergelijke situaties op de lange termijn aan moet. Op de korte termijn weet ik dit wel. Zo was er ooit een groepje jongens dat tijdens een presentatie van mij aan de universiteit flauw begon te lachen zodra ik begon te praten. Ik heb direct oogcontact gemaakt en ze vrij arrogant aangekeken. Ze zagen het, beseften dat ik hen doorhad en dit echt niet oké vond. Ze stopten direct. In andere gevallen spreek ik jongeren aan en leg ik, wanneer de situatie het toelaat, uit dat ik een hazenlip heb en dat dat de reden voor mijn afwijkende spraak is. Het vervelende gedrag stopt dan altijd wel. Daarnaast kies ik in mijn taalgebruik woorden uit die voor mij makkelijk uit te spreken zijn. Zo voorkom ik dat ik woorden ‘gek’ ga uitspreken en jongeren naar gaan doen. Op deze manier los ik dergelijke situaties goed op.
Echter is dit slechts een kortetermijnoplossing. Op de lange termijn blijft bij mij de angst om, net als vroeger, belachelijk gemaakt te worden, waardoor ik met gemengde gevoelens voor een groep spreek. Ik weet rationeel gezien maar al te goed dat ik me niks van flauwe, lachende jongeren moet aantrekken, maar ik ben helaas (nog) niet zelfverzekerd genoeg om dit ook daadwerkelijk te doen. Wellicht is dat iets dat groeit met de jaren en gepaard gaat met volwassen worden.
Natuurlijk heb ik, naar aanleiding van de verschillende nare ervaringen, er ook aan zitten denken om weer logopedielessen te volgen. Echter betwijfel ik of logopedie voor mij wel de juiste keuze is. Immers geeft mijn omgeving vaak aan dat ik zo duidelijk praat en er amper iets aan mijn spraak te horen valt. Daarnaast heb ik zelf het idee dat ik – doordat ik zo hard mijn best doe en al jarenlang logopedie in mijn leven heb gehad – niet beter kan articuleren dan dat ik nu doe en wellicht datgene wat nog aan mijn spraak te horen is, een medische oorzaak heeft en dus niet met logopedie op te lossen valt. Ook weet ik niet zo goed of ik überhaupt wel logopedielessen hebben wil en ik ben van mening dat ik dit alleen moet doen, vanuit mijn eigen behoefte en niet vanwege nare reacties van anderen. Kortom, op dit moment voelt het voor mij niet goed om weer op logopedie te gaan; er zijn teveel dingen die me tegenhouden. Misschien doe ik dit ooit in de toekomst nog wel.
Mijn passie om voor een groep te spreken gaat hand aan hand met de angst om te spreken. Ik hoop dat dit op een dag niet meer het geval is en dat nare reacties op mijn spraak me koud laten of dat er zelfs bijna geen nare reacties meer op mijn spraak volgen doordat er niks opvallends meer aan te horen is. Dat zou ik echt geweldig vinden. Nu is dit helaas nog niet de realiteit, maar ik laat me hierdoor niet uit het veld slaan. Het plezier dat ik uit het spreken voor een groep haal, is gelukkig sterker dan het nare gevoel dat ik krijg als ik belachelijk gemaakt word. Ik streef mijn passie na en zal lessen, examentrainingen, cursussen en presentaties blijven geven, want dat is waar ik gelukkig van word, of ik nou uitgelachen word of niet. Ik bewandel mijn eigen pad.
Ik ben ontzettend benieuwd of mede-schisiseigenaren zich herkennen in mijn ervaringen. Krijg jij ook weleens nare reacties op je (nasale) spraak en zo ja, hoe ga je hier dan mee om? Wat zou jij doen als jij in mijn schoenen zou staan? Laat het me vooral weten in de reacties! Bedankt voor het lezen & tot snel!
Weer erg mooi geschreven Bibi. Het is triest dat mensen die een eigen unieke kenmerk bezitten, in deze maatschappij daarop afgerekend worden. Puur vanwege het feit dat men zelf niet wil opvallen, uit angst anders zelf gepest te worden. Hopelijk ontwikkelt de maatschappij zich een keer in positieve richting, zodat (iets) ‘anders zijn’ wel gewaardeerd wordt. Ik ben in ieder geval enorm trots op mijn unieke Bibke!
Groetjes van je vriend Bibi!
Weer heel duidelijk en prachtig verwoord Bibi. Met jouw spraak is niks mis en je praat heel erg duidelijk. Etters en misselijke onopgevoede lui heb je helaas overal. Hoog opgeleid of juist niet, jong of oud, je vindt ze overal. Gelukkig is er een grote meerderheid die juist heel veel respect heeft voor jou. Je kan geweldig les geven en weet je leerlingen enorm te motiveren. Zie al je reviews !! Respect is wat je toekomt lieverd!! Je bent een topper en ik ben enorm trots op je! Ga zo door!